Sağlıklı ,yeterli ve dengeli bir beslenme oluşturmanın temel ilkesinin ; Besin çeşitliliğine önem vermek, yiyecekleri, besin ögesi kayıplarını önleyecek ilkeler doğrultusunda hazırlamak,pişirmek ve saklamak olduğunu daha önceki yazılarımda belirtmiştim.Besin çeşitliliğini sağlamak için ,günlük nelerden ne kadar yemeniz gerektiğinden geçen sayıda bahsettikten sonra, bu sayıda da besin ögesi kayıplarını önlemek,yiyeceklerin besin değerlerini korumak amacıyla neler yapılması gerektiğine değinmek istiyorum.
Satın Alırken Nelere Dikkat Etmeli
Yiyeceklerin besin değerini korumada ilk aşama satın almada dikkat edilecek kurallardır. Bu kurallardan en önemlisi ambalajlı besinlerin üzerindeki üretim ve son kullanma tarihlerine, ambalajın bozuk ,yırtılmış olmamasına dikkat etmektir. Diğer bazı önemli noktaları da şöyle sıralayabiliriz.
*Taze sebze meyveleri , etleri ve balıkları satın alırken görünüşlerine, kokularına dikkat ederek tazeliklerinden emin olmalısınız.
*Pastorize süt satın alırken, önce kapağının açılmamış olmasına dikkat etmelisiniz. Pastörize sütler yazın 1 gün buzdolabında saklanabilir. Olabildiğince taze tüketmek gerekir. Pastörize ve sterilize edilmiş sütlerin, başka amaçlarla uzun süre kaynatılması vitamin değerinin azalmasına neden olur.
*Kırık, çatlak ve kirli yumurtaları satın almamalısınız.Yumurtayı satın aldıktan sonra buzdolabında saklamalı ve kullanmadan önce mutlaka yıkamalısınız. Yumurtayı kesinlikle çiğ olarak tüketmeyin. Çünkü bunun hiçbir yararı olmadığı gibi, pişirmekle yok olan zararlı bakteriler hastalığa yol açabilir, bazı vitaminlerinde vücuttaki kullanımı engellenir.
*Kapakları dışa doğru bombelenmiş konserveleri kesinlikle satın almayın. Bunlar sağlık açısından son derece tehlikelidir ve çok ciddi zehirlenmelere yol açabilir.
*Son kullanma tarihine kadar kullanacağınızdan emin olduğunuz ürünleri satın alın, tüketemeyeceğiniz kadar çok miktarda besin satın almayın.
Nasıl Saklanmalı
Hızlı yaşam temposu, çoğu kez besinleri günlük olarak taze taze almamıza ,her gün alışveriş yapmaya imkan vermediği için, besin maddeleri toptan alınıp stoklanmaktadır. Evlerimize aldığımız yiyecekler uygun koşullarda saklanmadığı zaman, kullanım aşamasına kadar besin değerlerini kaybederler. Besinlerin kullanılamadan çürümeleri, bozulmaları ekonomik olarakta kayıptır. Güvenli bir biçimde saklanmayan besinler sağlık açısından da son derece zararlıdır.Bazı mantar ve küfler kansere neden olabilecek toksik maddeler üretmektedirler. Küfler nemli ve sıcak yerleri sever ve hızla ürerler. Yiyeceklerin buzdolabında saklanması ve saklama uyarılarına uyulması gereklidir. Besinleri saklarken dikkat edilmesi gereken noktaları şöyle sıralayabiliriz:
*Etler fazla miktarda alındıysa ve hemen tüketilmiyecekse yemeklik miktarlara ayrılıp,plastik torbalarda veya alüminyum folyoya sararak gereğince soğutulmuş derin dondurucuda 2-3 ay kadar saklanabilir.Normal buzdolaplarında bu süre 1 haftadır.
*Balıkları saklarken, önce iyice temizlendiğine dikkat edilmelidir. Daha sonra yağlı bir kağıtla, olabildiğince hava almayacak şekilde sarıp bir kaç gün buzlukta bekletebilirsiniz. Buzluğa koymadan önce balığınıza biraz limon sıkın. Çözdürüp pişirirken, limon sayesinde daha az koku verecektir
*Yoğurt mayalanmayla besin değeri artan bir süt ürünüdür. Taze yoğurdu kapalı olarak buzdolabında 1 ila 3 hafta ekşimeden bekletebilirsiniz. Yoğurdun beklerken veya çatlamasıyla oluşan su B2 vitamini açısından zengindir.
*Süt ve yoğurt ışıklı ortamda bekletilirse vitamin değeri azalır.
*Sebze ve meyveler delikli naylon torbalar içinde buzdolabında 1-4 hafta saklanabilir. Ancak bunları aynı torbalar içine koymayın. Özellikle domates ve salatalık aynı torbada durursa, çok çabuk çürürler.
*Kuru besinler satın alındıktan sonra taş, toprak gibi yabancı maddeler ayıklanıp temiz ve kuru bez torba içinde , mümkünse yüksek ve kuru bir yerde üzeri kapalı olarak saklanmalıdır. Bu torbaların içine bir iki parça kaya tuzu koymak koruyucudur. İri kaya tuzu, bezin içinde oluşabilecek nemden besini korur; böceklenmeyi ve küflenmeyi engeller.
*Kurutulmuş sebze ve meyveleri de temiz bez torba içinde saklayın.
