Gıda kaynaklı hastalıklar, son derece lezzetli, sağlıklı, iştah açıcı ve normal görünen, oysa çok sayıda hastalık yapıcı mikroorganizma ile kirlenmiş olan gıdaların yenmesiyle ortaya çıkan hastalık durumudur.
Gıda zehirlenmelerinin büyük kısmı üzücü durumlara neden olmakla beraber çok az kısmı dışında ölümcül değildir.
Gıda zehirlenmeleri genellikle hafif ve kısa süreli bir hastalıktır, ancak bazen çok ağır geçebilir.
Belirtileri bozuk gıdanın yenmesinden 1 ila 36 saat sonra başlar ve 1 ila 10 gün içerisinde son bulur.
Gıda Zehirlenmesinin Klasik Belirtileri
- Mide bulantısı,
- Baş dönmesi,
- İshal,
- kanlı dışkı,
- Karın krampları,
- Hiç bitmeyen karın ağrılarıdır.
Bu gibi şikayetlerde mutlaka doktora başvurmak gerekir.
Bir çok insan gıda zehirlenmesinin farkına varmayabilir.
Son yıllarda gıda zehirlenmeleri önemli sayılara ulaşmıştır.
Bu nedenle gıda zehirlenmelerinin neden kaynaklandığını bilmek, bu hastalıkları önlemede atılacak ilk adımdır.
Gıda zehirlenmeleri her zaman aynı şiddette olmayabilir, aynı sayıda insanı etkilemeyebilir.
Gıda zehirlenmelerinin şiddeti bazı durumlarda artar.
Çocuklar, yaşlılar, bağışıklık sistemi zayıf bireylerde gıda zehirlenmeleri daha ağır seyreder.
Gıda Zehirlenmesine Neden Olan Bir Çok Etmen Vardır :
- Biyolojik etmenler
- Kimyasal etmenler
- Fiziksel etmenler
Biyolojik Etmenler :
Gıda zehirlenmelerinin en büyük bölümü biyolojik etmen olan mikroorganizma kaynaklıdır.
Gıda Zehirlenmelerine Neden Olan Mikroorganizmalar :
- Bakteriler
- Mayalar
- Küfler
- Parazitler
* Mikroorganizma kaynaklı gıda zehirlenmelerinin %90’ı bakteriler nedeniyle oluşur.
Bakterilerin hepsi gıda zehirlenmelerine neden olmazlar.
- Zararlı Bakteriler : Gıda zehirlenmelerinden sorumlu olan bakterilerdir. Bu gruptaki çok az miktardaki bakteri hastalık oluşumu için etkilidir.
- Gıdaları Bozan Bakteriler : Bu gruptaki bakteriler, gıdaların çeşitli şekillerde değişimine neden olurlar. Görünümü ve yapısı değişen gıda tüketilmez.
- Yararlı Bakteriler : Bazı bakterilerden gıda üretiminde yararlanılır. Peynir yapımında yararlı bakteriler mayalanmanın sağlanmasında kullanılır.
Hayvansal gıdalar, bunlar arasında da özellikle hasta kümes hayvanları bulaşıcı bakterileri içerebilirler.
Yiyeceği hazırlayan kişinin veya hazırlandığı ortamın bakteri barındırıyor olması da besin zehirlenmelerinin nedenleri arasındadır.
Yiyeceklerin hazırlandığı ortamın temizliği, pişirilmemiş yiyeceklerle pişirilmiş yiyeceklerin aynı ortamda hazırlanıp sunulmaması, hazırlayan kişinin ellerini sıklıkla yıkaması son derece büyük önem taşır.
Yaz aylarında daha çok bu tehlikeyle karşı karşıya kalınmasının nedeni yazın sıcak havaların etkisiyle besinlerdeki bakterilerin üremesinin çok hızlı olmasıdır.
* Mayalar gıda zehirlenmesine neden olmazlar fakat bazı türleri gıdanın bozulmasına neden olur.
- Zararlı Mayalar : Reçel, meyve suları gibi yüksek miktarda şeker içeren hafif asitli gıdaların bozulmasına neden olurlar
- Yararlı Mayalar : Bazı mayalar gıda üretiminde kullanılır. Ekmek yapımında kullanılan mayalar yararlı mayalardır.
* Küfler kusma, bulantı, isal gibi alışılmış belirtilerle gıda zehirlenmelerine neden olmazlar. Küflerin etkisi uzun zaman dilimlerinde ortaya çıkar.
Zararlı küfler mikotoksin adı verilen zehir üretirler. Bu zehir vücutta birikerek çeşitli kanser türlerine neden olur. Küflü gıdaların yenmesi son derece tehlikelidir.
Yararlı küfler ise bazı gıdaların ve ilaçların üretiminde kullanılır. Penicilin gibi.
Virüsler
*Virüsler ve parazitler gıda içerisinde üremezler. Taşıyıcılarla gıdayı kirletirler.
Virüsler en çok vücut atıklarında bulunur.
Kanalizasyon suyunun tarımda kullanımı ve kötü kişisel temizlik virüslerin en çok bulaşma yollarıdır.
Kimyasal Etmenler
Deterjanlar ve böcek ilaçları gibi kimyasallar yanlışlıkla ama az sayıda gıda zehirlenmelerine neden olurlar.
Kimyasal kaynaklı gıda zehirlenmeleri en çok bulaşma yoluyla ortaya çıkar : bakır tencerelerden bakır, soyulmuş buz dolabı raflarında kadminyum gibi.
