Grup psikoterapilerden biri olan psikodrama Levy Moreno tarafından yaratılmıştır. Eşi Zerka Moreno'nun psikodramanın bugünkü gelişiminde katkısı olmuştur. Moreno'ya göre insan doğduğu andan yaşamı boyunca belli rolleri içselleştirir ve bu rolleri ortaya koymada eylem,spontanlık ve yaratıcılık güçlerini kullanır.
Psikodrama sözcüğü psyche ve dramadan oluşur. Ruh dünyamızın eyleme dönüşmesi anlamına gelir. Moreno psikodrama tedavisine psikoterapötik doğal iyileştirme yöntemi adını vermiştir.
Yaşamda kendimizi anlamak çevremizdeki insanlarla kurduğumuz ilişkilerde kendimizi diğerinin rolünde yaşamakla mümkün olmaktadır. Kişilerarası ilişkilerde sağlıklı iletişim kurabilmemiz kendimizin yaratıcılığını,spontanlığımızı ve yaşamla ilgili bilgilerimizi ortaya koyabilmemize bağlıdır. Psikodrama kendimizi ve çevremizdeki insanları farklı bakış açılarıyla değerlendirmek,davranışlarımızı değiştirebilmek,empati duygumuzu geliştirmek için uygulanan psikolojik destek yaklaşımlarındandır.
Psikodramada, bireyin kişilerarası ilişkilerde ortaya çıkan problemlerini ve bireyin ruhsal çatışmalarını spontan oyun içinde tekrar yaşaması sağlanarak farklı rollerde yaşantısını gözlemleme si, değerlendirmesine olanak verilir. Psikodrama, sosyal yaşamda insan varoluşunun özünü diğer insanlarla birlikte araştırarak, inceleyerek sosyal etkileşim içinde bulmaya çalışır. Psikodramada, sosyal yaşamda insanın edindiği maskelenmiş rollerin yerine sağlıklı ilişki biçimini geliştirmesi temel amaçlardandır. İçimizdeki “Ben”den çevremizdeki “Sen” ile gerçek, algılanan, tanınmış, anlaşılmış bir ilişki kurmak önemlidir.
Psikodramada empati kavramı karşımızdaki kişiyi yaşamadır. Sosyal ortamda alınan bilgilere karşı kendimizde var olan önyargıyı uzaklaştırmak, kendimizi tüm duygu ve davranışlarımızla karşımızdakine onunla olduğumuzu hissettirme halidir.Diğerinin gerçeğini ve onun içinde yer aldığı rolü bütünüyle kavramak anlamındadır. İnsan empati duygusu nedeniyle varolan süreci anlama ve algılamasına göre uyum ve tepki verebilme becerisine sahip olur. Psikodrama, hayatımızdaki kişilerin rollerini yaşayarak, duygusal ve bilişsel düzeyde çevremizdeki kişileri anlayıp tasarımlayarak bizim empati yeteneğimizi geliştiren ve dolayısıyla ilişkilerimizi güçlendiren bir boyuttur. Yaşamımızdaki geçmiş anıları, gerçeğine benzer düzenleme ve canlandırma sayesinde yeniden yaşantılayarak durumu farklı bir gözle görme imkanı sağlamaktadır. Moreno bu deneyimi “Her gerçek, ikinci kez birinciden kurtuluştur.” diye tanımlamaktadır.
Psikodramadaki diğer bir kavram “tele”dir. Tele uzaklık anlamına gelen bir sözcüktür. İki insan arasındaki var olan tele yer ve mesafeyi ortadan kaldıran kişilerrası ilişki engellerini aşan bir kaynaşma biçimi olarak tanımlanmaktadır.Bireylerin gerçeklere uygun şekilde birbirlerini değerlendirmesi, anlaması ve gerçek bir ilişkinin varolmasıdır. Tele sürecinde hatalı beklentiler ve korkular yer almaz. Aksine karşımızdakinin iç dünyasını sezme,tanıma birbirlerinin ruhsal süreçlerine eşlik edebilme yaratıcılığının ortaya çıkması sözkonusudur.
Psikodramadaki diğer kavram spontanlıktır.Moreno'ya göre spontanlık yeni koşullara uygun olumlu tepki verebilme becerisi ya da eski koşullara yeni bir tepki verebilme becerisi olarak tanımlanmaktadır.Psikodramada rüya, aile ya da sosyal bir durum, tutum ve davranışlarımız gelecekteki hayal edilen bir sürece odaklanarak grup terapisi içinde kişinin duygusal sorunlarının dramatizasyon yoluyla farkındalıklarının arttırılması sağlanır.
* Albulkadir Özbek “Psikodrama Grup Terapisinde Sahnesel Etkileşim” kitabından yararlanılmıştır.
