Faydaları
• Deriyi kurumaya ve sertleşmeye karşı korur.
• Gece körlüğünü önler, zayıf görüşe ve birçok göz rahatsızlığını gidermeye yardımcı olur.
• Kemik büyümesi, üreme fonksiyonu ve genel büyüme süreci için gereklidir.
• Embriyonun doku farklılaşmasında ve gelişiminde etkilidir.
• İmmün yanıtın oluşmasında, hematopoezde (kırmızı kan hücrelerinin yapım süreci), iştah ve işitmede etkindir.
• Solunumla ilgili enfeksiyonlara karşı direnç sağlar.
• Sağlıklı bir cilt, saç, diş ve diş eti için gereklidir.
Genel Bilgiler
• Yağda eriyen bir vitamindir.
• Vücutta depolanır ve her gün tekrar doldurulmasına gerek yoktur. Karaciğer, vücuda birkaç ay yetecek kadar A vitamini depolayabilir.
• A vitamini ailesi, retinoidler adı verilen yaklaşık 2500 kimyasal bileşik ve karotenoidlerden (karotenlerden) oluşur.
• Karotenoidler provitamin A, yani Avitamini öncüsü olarak bilinir.
• Karotenoidler arasında A vitaminine çevrilme oranı en yüksek olan molekül Beta karotendir.
• A vitamini ve karotenleryağda kızartmaya karşı pek dayanıklı değillerdir.
• Açıkta, güneşte uzun süre kurutma meyvelerde kayıplara neden olur.
Kaynaklar
• A vitamini hayvansal ürünlerde bulunur. Balık, karaciğer, karaciğer yağı, süt yağı ve yumurta sarısı zengin kaynaklarıdır.
• Hayvansal yağlar, vitamin A dışında değişik derecelerde karotenoidlerde içerir.
• Karotenoidler daha çok koyu yeşil ve yapraklı ve sarı renkli sebzelerde bulunur.
• Havuç, kök ve yumru sebzeler arasında en fazla karoteni içerir.
• Meyveler arasında kayısı iyi bir beta karoten kaynağıdır.
Yetersizlik
• A vitamini yetersizliğinde büyüme geriliği, gece körlüğü, gözlerde iltihaplanma, kseroftalmi (göz bebeğinin kuruması ve donuklaşması), keratomalasi (kornea nekrozu ve yumuşaması) ve dişlerde şekil bozuklukları oluşabilir.
• Eksikliği genel olarak yağın kötü emilmesinin sonucunda ortaya çıkar.
• Yetersiz besin alımı nedeni ile yetersizlik oluşumu genelde 5 yaşın altındaki çocuklarda görülür.
• A vitamini yetersizliği, proteini olumsuz yönde etkiler.
Aşırı Alım (Toksisite)
• Fazla miktarda alım toksik etki gösterir.
• Toksikasyon etkileri : anoreksi, yorgunluk, ağırlık kaybı, duyarlılık, deride kaşıntı-kuruma, eklem ağrıları, karaciğer ve dalak büyümesi, saç dökülmesi ve baş ağrısı.
• Gebelikte ilk 3 ayda fazla miktarda A vitamini alımı embriyonun gelişimini olumsuz etkiler, düşük ve doğumsal bozukluklar meydana gelebilir.
• Akut (ani başlayan, ağır semptom veren, kısa süren) toksisite durumunda kafa içi basınç artar, bulantı, kusma ve baş ağrısı oluşur.
• Kronik toksisite, aylarca günlük gereksinimin 10 katı yada daha fazla alım durumunda ortaya çıkar.
• Fazla karoten alımı pek sakıncalı değildir, fakat deriyi sarıya boyayabilir (karotenemi).
Düşmanları
• Güneş ışığı, oksijen ve ultraviyole ışıkllar A vitamini kayıplarına neden olur.
Emilim
• A vitamini, ortamda yeterli yağ varken %80 oranında emilir. Karotenlerin emilimi bunun yaklaşık yarısı kadardır.
Alınması Gereken Miktar
• A vitamini, genel olarak Retinol Eşdeğeri (RE) olarak ölçülür.
• 1 RE = 1 mikrogram(mcg) retinol = 6 mcg beta karoten = 12 mcg diğer provitamin A karotenoidler.
• Yetişkin kadınlar için günlük gereksinim 800 mcg RE
• Yetişkin erkekler için günlük gereksinim: 1000 mcg RE
